وبلاگ گروه کوهنوردی یاران مهر
مـوجیـم و وصل ما از خود بریدن است، ساحل بهانه است رفتن رسیدن است.وبلاگ گروه کوهنوردی یاران مهر
مـوجیـم و وصل ما از خود بریدن است، ساحل بهانه است رفتن رسیدن است.چرا کوه ها اهمیت دارند؟
نقش و اهمیت کوه‌ها در جهان
یک پنجم سطح خشکى‌هاى جهان را کوه‌ها تشکیل مى‌دهند. بیش از نیمى از جمعیت جهان به منابع آب کوه‌ها براى کشاورزى، برق، صنایع و از همه مهم‌تر آشامیدن وابسته هستند. ۱۲ درصد از جمعیت جهان مستقیماً تحت تاثیر کوه‌ها قرار دارند. سرچشمه مهم‌ترین رودهاى جهان مثل نیل، آمازون و گنگ در کوه‌ها قرار دارد، به همین دلیل کوه‌ها را "برج‌هاى آب شیرین" جهان نامیده‌اند. ۲۸ درصد از جنگل‌هاى جهان در نواحى مرتفع واقع شده‌اند که به "جنگل‌هاى کوهستانى" معروف هستند. کوه‌ها به دلیل کمربندهاى ارتفاعى مختلف، شیب و جهت‌هاى جغرافیایى، داراى بیشترین تنوع گیاهى و جانورى هستند، از این رو این اکوسیستم‌ها را در زمره نقاط داغ(Hot Spots) طبقه‌بندى نموده‌اند. به دلیل پستى‌بلندى، ارتفاع و سرسبزى محیط، کوه‌ها دربرگیرنده مجموعه‌اى از جلوه‌هاى طبیعى بوده و هر ساله میزبان میلیون‌ها گردشگر از سراسر دنیا هستند. بسیارى از میراث‌هاى فرهنگى جوامع بشرى در کوه‌ها قرار دارند. تمدن‌هاى درخشان بسیارى در کوه‌ها متولد شده‌اند. کوهستان الهام‌بخش انسان در چیرگى بر موانع و دشوارى‌ها بوده‌است. کوه، نماد مقاومت، استحکام، پایدارى و سربلندى است. کوه‌ها محل نزول وحى و مکان‌هایى مقدس‌اند.
نقش و اهمیت کوه‌ها در ایران
ایران با میانگین ارتفاع ۱۰۰۰ متر از سطح دریا، یکی از مرتفع‌ترین کشورهای جهان است. بیش از ۵۰% از سطح کشور را کوه‌ها فرا گرفته اند و دیگر نقاط نیز شدیداً تحت تأثیر کوهستان‌های اطراف خود قرار دارند.
۷۰ درصد از مجموع ۴۱۰ میلیارد متر مکعب بارش سالانه کشور (حدود ۲۹۰ میلیارد متر مکعب) در نواحى کوهستانى صورت مى‌گیرد. اگر رشته‌کوه‌هاى زاگرس و البرز در فلات ایران نبودند، این سرزمین سرتاسر خشک و بیابانى بود. در هر نقطه‌اى از کشور چشمه، جویبار یا رودخانه‌اى وجود دارد، در بالادست آن کوهى دیده مى‌شود. به دلیل ارتفاع، کوه‌ها آب و هواى خشک و گرم فلات ایران را تعدیل کرده و شرایط زیستى بهترى را براى ساکنین خود فراهم مى‌آورند. به همین دلیل، بیشترین سکونت‌گاه‌هاى انسانى در ایران در نزدیکى یا دامنه کوه‌ها شکل گرفته‌اند. آب شیرین، چوب، انرژى، مرتع، گیاهان و جانوران گوناگون از مهم‌ترین محصولات و منابع کوه‌ها هستند. مراتع کوهستانى بخش عمده‌اى از خوراک دام در کشور را تامین مى‌کنند. بخش اعظم جنگل‌هاى خزرى در نواحى مرتفع و تقریباً تمامى جنگل‌هاى زاگرس، کوهستانى هستند. تنوع زیستى (گیاهى و جانورى) فوق‌العاده‌اى در کوه‌هاى ایران وجود دارد. تاکنون بیش از ۸۰۰۰ گونه گیاهى در ایران شناسایى شده که رویشگاه بسیاری از آن ها، کوهستان ها و نواحی مرتفع می باشد. از این تعداد، ۱۷۰۰ گونه، بومى (اندمیک) کشورمان مى‌باشد. شالوده حیات انسانى و زیربناى اقتصادى در سراسر کشور به کوه‌ها گره خورده و حیات دشت‌ها مرهون و مدیون نعمات کوه‌هاست.
آب
کوه‌ها را برج‌های آب شیرین جهان می‌نامند. تمامی رودخانه‌های بزرگ دنیا از کوه‌ها سرچشمه می‌گیرند. بیش از نیمی از مردم جهان برای کشاورزی، صنعت، مصارف خانگی و آشامیدن به آب شیرین کوه‌ها وابسته هستند.
۷۰ درصد از بارش‌های سالانه کشور به شکل برف و باران در کوه‌ها و نواحی مرتفع صورت می‌گیرد.
تنوع زیستی
کوه‌ها به دلایلی همچون شیب، جهات جغرافیایی، جنس خاک و "کمربندهای ارتفاعی" مختلف، دارای غنی‌ترین تنوع گونه‌ای (گیاهی و جانوری) هستند. بسیاری از گیاهانی که زمانی در دشت‌ها زندگی می‌کردند، به دلیل خشکی و کم آبی این محیطها، کوهستان‌ها را برای ادامه زندگی و بقای خود انتخاب کرده‌اند.
در کوه‌های کشورمان تاکنون ۸۰۰۰ گونه گیاهی شناسایی شده که از این تعداد حداقل ۱۵۰۰ گونه بومی ایران هستند یعنی در جای دیگری از جهان نمی‌رویند.
جنگل
۲۸ درصد از جنگل‌های جهان و بیش از ۸۰ درصد از جنگل‌های ایران در نواحی کوهستانی و مرتفع قرار دارند.
جنگل‌های کوهستانی برای سلامت انسان مهم و ضروری بوده، از آب و خاک حفاظت می‌کنند، خانه امن جانوران و حیات‌وحش هستند و مواد غذایی و چوب را در اختیار ما قرار می‌دهند.
جنگل‌ها را بزرگ‌ترین سدهای آبی جهان نامیده‌اند زیرا قابلیت نفوذ آب در خاک جنگل بیش از ۴۰ برابر خاک معمولی است.
مرتع
بیشترین و مرغوب‌ترین مراتع کشورمان در نواحی مرتفع و کوهستانی قرار دارند. این مراتع هم از نظر ارزش‌های زیست‌محیطی و هم از نظر ارزش‌های علوفه‌ای دارای اهمیت می‌باشند.
بنابر آمار فائو، ارزش‌های زیست‌محیطی یک هکتار مرتع در یک سال ۲۳۲ دلار و ارزش علوفه‌ای آن تنها ۵۷ دلار است. این در حالی است که مراتع کوهستانی به شدت مورد تعلیف دام قرار داشته و ارزش‌های زیست‌محیطی آن‌ها به‌ویژه نقش آن‌ها در حفظ آب و خاک نادیده گرفته می‌شود.
با تخریب مراتع، خاک کوه‌ها به راحتی با ریزش باران شسته شده و از دسترس خارج می‌شود.
جاذبه‌های گردشگری
کوه‌ها مجموعه‌ای از زیباترین جلوه‌های طبیعی را در خود جای داده‌‌اند. پستی و بلندی، ارتفاع، دره، آبشار، گل و گیاه و... از مناظری هستند که در مجموع، کوه‌ها را به موزه‌های منحصربه‌فرد طبیعی تبدیل نموده‌اند.
آرامش محیط و دوری از جنجال و شلوغی شهرها از دلایلی هستند که هر ساله میلیون‌ها انسان را به کوه‌ها می‌کشانند.
فرش سبز کوهستان
بوته‌ها، گل‌ها، گیاهان، درختان و درختچه‌ها، فرش سبز کوهستان را تشکیل می‌دهند. فرش سبز کوهستان، لایه محافظ خاک در مناطق کوهستانی است. در صورت تخریب این لایه محافظ، خاک در شیب‌های کوهستانی در معرض فرسایش شدید آبی و خاکی قرار می‌گیرد.
